Öğrenme nedir? Öğrenme yöntemleri nelerdir?

Bugünlerde okuduğum kitabımdan büyük zevk alıyorum, heyecan duyuyorum. Kitabın benim açımdan olumsuz yanlarından bir tanesi tarih, sosyoloji ve sanat gibi bazı disiplinlerden bilgi altyapısı gerektiriyor olması. Bu yüzden internetin yanında okuyorum. 

Bir diğer olumsuz yanı ise hayatım boyunca sıkıntısını çektiğim bir konu; Okuduğumu anlamak için bazen aynı sayfayı 2-3 kere tekrar etmem gerekiyor. Anlıyorum, kendimce öğrendiğimi sanıyorum, öğrenmek de istiyorum, ama diğer bölüme geçtiğim zaman bir önceki bölüm refere edildiğinde tekrar açıp bakmam gerekiyor. En acıklısı ise; tekrar okuduğum kısmı okuduğumda sanki hayatımda ilk defa okuyormuş gibi oluyorum :(  

Bundan 6-7 yıl önce kurgu romanlar okumayı severdim, son yıllarda birden bire tarihe merak saldım. Öğrenmeyi istediğim konular için kendimce bir okuma programı yapıp, önce yabancı seyyahlar gözüyle osmanlıdaki günlük hayatı anlatan kitapları, sonra osmanlının neden yıkıldığını inceleyen ve analiz eden kitapları, son bir yıldır da Dünyadaki uygarlıklar arasındaki farklılıkları ve uygarlık tarihinde batının medeniyetler koşusuna en sondan başlayıp nasıl en başa geçtiğini anlatan kitapları okuyorum. Kurgu kitapları okurken sıkıntım yoktu, ama biraz daha dikkat, özen ve bilgi  gerektiren kitapları okumaya başladığımdan beri "unutkanlık" özelliğim beni daha çok rahatsız etmeye başladı.

Okul hayatımda da aynı sorun vardı. İşin komik tarafı, unutkanlık ve öğrenme güçlüğü sorunuma rağmen orta öğrenim hayatım boyunca sürekli teşekkür getiren, üniversitede vasat bir öğrenci olup, yüksek lisansını yurt dışında yapan bir öğrenci oldum. Yüksek lisansımda edindiğim bir çok bilgiyi hatırlıyorum. Oysa orada da çok zorluk çekmiştim öğrenirken.  Ama üniversite eğitimime dair hiç bir şey hatırlamıyorum desem yeridir. 

Kızlarım aklıma geldi. Acaba öğrenememe kalıtsal bir özellik mi yoksa öğrenmek de öğrenilebilir mi? Begüm bu sene okula başlıyor. Yani öğrenmeye başlıyor. Babasına çektiyse sorun yok. Ya bana çektiyse!! Öğrenmenin ne olduğunu öğrenmeye araştırmaya başladım. "Öğrenmenin" kendisi deniz derya bir konu. Ben henüz kıyılarında,  öğrenme aşamalarının 2. sindeyim....

Öğrenme nedir? Birçok tanımı olmakla birlikte en geniş anlamda; deneyimler, eğitim ve öğretim sonucu davranışta meydana gelen kalıcı değişiklik olarak tanımlanabilir. Öğrenme sadece bilgi edinme değildir. Bazı şeylerden hoşlanma, bazı düşünsel, duygusal, toplumsal değerleri öğrenme durumları da vardır. Bu konuyla ilgili bilgileri BURADAN aldım. 

Öğrenmeyi etkileyen faktörler nelerdir; Öğrenme en başta kişinin zekasıyla ilişkilidir (Aman tanrım !!!) diğer önemli bir konu ise öğretme yöntemleridir.  

Öğrenmenin unsurları nelerdir? 

Öğrenmeyi etkileyen unsurları 4 grupta toplayabiliriz. 

- Öğrenen kişiyle ilgili kaynaklar ( Öğrenmeye hazır olma, yaş, zeka, güdülenme, genel uyarılmışlık hali ve kaygı)

- Öğrenme yöntemleri (Aralıklı ya da toplu öğrenme, okuma ya da anlatma, sonuçlara ilişkin bilgi edinme, bütün ya da parçalara bölerek öğrenme, tekrar sayısının artması) -Burada bir parantez açarak öğrenilecek konu veya kavramın bütüncül bir anlayışla verilmesinin önemini anlatan şu pasajı eklemek istiyorum " Çocuklar, çevrelerini veya herhangi bir bilgiyi bütün olarak öğrenirler. Parça halinde öğretme çocuktaki öğrenmeyi zorlaştırmaktadır. Çocuğa bütün halinde öğretildiğinde zihin bunları parça haline dönüştürecektir. Parçalara ayırarak yapılan bir öğretme; öğrenme sürecinin uzamasına neden olabilir. Bütünden başlayıp parçalara bölünmelidir. Kompleks bir yapıya sahip olan zihin dış dünyayı bir bütün olarak algılar. Bir bütün halinde izlenen bir reklam filmi ilk seyredildiğinde belki anlamlı bulunmayabilir; fakat yapılan tekrarlar sayesinde anlamlı hale gelir. Eğitimde tekrar bilginin zihne yerleşmesinde, parçalara bölünmesinde ve anlamlı hale gelmesinde büyük önem taşır.  Gestalt, bu konuda şunu ifadeyi kullanır." Öğrenim bütünden parçalara doğru gelişir, tersine değil." Bilgiyi BURADAN aldım.  

- Öğrenilecek malzemenin türü; 

- Öğrenmenin yapıldığı ortam. 

Galiba  özel okullar bu dört unsurdan ortam ve malzeme unsurlarını mükemelleştirerek öğretmeyi %50 garantilemiş oluyorlar. 

Geleneksel öğrenmenin 4 (farkındalık) evresi nelerdir? 

1) Bilinçdışı yetersizlik: Bilmezsiniz ve bilmediğiniz şeyin ne olduğunu da bilmezsiniz. ( uçak kullanmasını bilmeyen bir insan)

2) Bilinçli yetersizlik: Neyi bilmediğinizi bilirsiniz, becerilerinizi kullanabilirsiniz ama çok başarılı olmayabilirsiniz.

3)Bilinçli yeterlilik: Bu aşamada beceriyi kazanmış olursunuz fakat tutarlı bir hale getirememişsinizdir, çok çaba harcamanız gerekir. Dikkat yoğunluğu gerekir. ( uçak kullanırken ne yapmanız gerektiğini bilir ancak sürekli dikkat ve kontrol içindesinizdir.)

4) Bilinçdışı yeterlilik: Bu aşamada becerileriniz alışkanlık haline dönüşmüş ve hatta otomatikleşmiştir. Yaptığınız şeyin üzerine düşünmenize gerek yoktur. (Uçak kullanırken sohbette edebilirsiniz, kahve de içebilirsiniz).

Her çeşit öğrenme için söz konusu olabilecek öğretim etkinliklerinin öğeleri dokuz basamakta toplanmaktadır ve öğrenmenin gerçekleşebilmesi için her bir basamağın sırasıyla yerine getirilmesi gerektiği öne sürülmektedir.

Aşağıda, öğrenmeye hazırlık, edinim ve yerine getirme ile kalıcılık ve genelleme başlıkları altında toplanan bu dokuz basamak tanıtılmaktadır.

A. Öğrenmeye hazırlık:

___ 1. Öğrenme uyaranına dikkati yöneltme

___ 2. Öğrenme amacına ilişkin beklenti geliştirme

___ 3. Ön bilgi ve becerileri hatırlama

B. Edinim ve yerine getirme:

___ 4. Uyaranları seçerek algılama ve kısa süreli belleğe kaydetme

___ 5. Gerekli bilgileri uzun süreli belleğe kaydetme

___ 6. Gerektiğinde uzun süreli bellekteki bilgileri hatırlama ve kullanma

___ 7. Öğrenme amacının ne ölçüde gerçekleştiğine ilişkin dönüt verme ve pekiştirme

C. Kalıcılık ve genelleme:

___ 8. Değerlendirme

___ 9. Öğrenilenleri yeni durumlara uygulama

Bu basamakların yerine getirilmesiyle, çoğu öğrencinin öğretim amaçlarını gerçekleştirebileceği öne sürülmektedir. Ayrıca, bu basamakların tüm eğitim ortamlarında ve her düzeydeki öğrencilerle kullanılabileceği kabul edilmektedir.

Kaynak: http://notoku.com/ogretim-asamalari/#ixzz2WAy8smRo

Aşağıda, öğrenmenin dokuz aşamasına göre hazırlanmış bir öğretim planı yer almaktadır.

Davranışsal Amaç: Öğrenci, kısa bir okuma parçasının kısa özetini seçer.

Öğretim Aşamaları:

1. Öğretmen şöyle bir soru sorarak derse başlar: ‘Son zamanlarda izlediğiniz filmler içinde en çok hangisini beğendiniz?’

2. Öğrencilerden gelen yanıtlardan sonra öğretmen şu sözlerle devam eder: ‘Filmi baştan sona anlatmadan, film hakkında beni nasıl bilgilendirebileceğinizi biliyor musunuz? Bugünkü konumuz bu: Bir öykünün kısa özetini çıkarmak. ‘

3. Daha sonra öğretmen ‘konu’yu tanımlar: ‘Konu deyince ne anlıyorduk; hatırlamaya çalışalım. Konu bir öykünün ne ile ilgili olduğudur. ‘

4. Öğretmen örneklerle bilgileri aktarır.

KONU + KONU İLE İLGİLİ ÖNEMLİ ÖZELLİKLER = KISA ÖZET

Konu: Üç küçük domuz.

Kısa özet: Üç küçük domuz (konu) pek çok ev yaparlar ve tilki, tuğla ev dışındaki tüm evleri yıkar.

5. Öğretmen başka kısa öyküler okur. Daha sonra ise öykü ile ilgili bir kısa özet cümlesi ve iki ayrıntı cümlesi okur. Öğrencilere, kısa özet cümlesi ile diğer cümleler arasındaki farklılıkları açıklar. Gerekirse örnekleri çoğaltır.

6. Öğretmen, üzerinde çalışılmamış öyküler okuyup, öğrencilerden kısa özeti göstermelerini ister.

7. Öğretmen, yanlış tepkileri düzeltir; doğru tepkileri pekiştirir.

8. Öğretmen, her öğrencinin öğrenme düzeyini belirler.

9. Öğretmen, birinci aşamada öğrencilerin belirttikleri filmleri tekrar ele alır ve her biri ile ilgili kısa özet çıkarılmasını sağlar. Öğrenciler küçük gruplara ayrılarak hangi ifadenin kısa özeti daha iyi dile getirdiğini tartışırlar.

Eğitimci değilim, bu saatten sonra da olamam elbette. Konuyla ilgili araştırma yapmamın nedeni öğretmenin karşısına geçip ahkam kesmek de değil. Eğitim hayatları boyunca kızlarımı her anne baba gibi takip edeceğim. Takılıp düştükleri bir yer olursa belki ellerinden tutup kaldırabilirim diye bilgileniyorum. Bana ilham versin, konuya bakış açımı değiştirebilme imkanı versin diye öğreniyorum.